ರೀಡರ್ ಅಥವಾ ಓದುಗಿಯ ಹುಟ್ಟು

by Nataraj Huliyar

ಈ ಸಲದ ಅಂಕಣದ ತಲೆಬರಹದಲ್ಲಿ `ರೀಡರ್’ ಎಂಬ ಪದ ನೋಡಿ, ಇಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪದ ಯಾಕೆ? ಓದುಗ ಎಂಬ ಪದ ಇಲ್ಲವೆ? ಎಂದು ಅಚ್ಚರಿಗೊಳ್ಳುವವರು, ಗೊಣಗುವವರು ಇರಬಹುದು; ಇರುತ್ತಾರೆ! 

ಕಳೆದ ವಾರದ ಅಂಕಣದ ಎರಡನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಸಹ-ಅಂಕಣಕ್ಕೆ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದ `ಓದುಗಿ-ಓದುಗ ಸ್ಪಂದನ’ ಎಂಬ ಖಾಯಂ ತಲೆಬರಹವನ್ನು ನೀವು ಗಮನಿಸಿರಬಹುದು.
ಆ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಓದುಗಿ-ಓದುಗ ಎರಡನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿ ಟೈಟಲ್ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ `ರೀಡರ್’ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ನಾವು ಬಳಸುವ `ಓದುಗ’ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ಇರುವ ಮಿತಿ.

ಇಂಗ್ಲಿಷಿನ `ರೀಡರ್’ ಎಂಬ ಪದ ಓದುಗಿಯನ್ನೂ, ಓದುಗನನ್ನೂ, ಲಿಂಗಾತೀತರನ್ನೂ ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಓದಬಲ್ಲ ಯಂತ್ರಜೀವಿಯನ್ನೂ `ರೀಡರ್’ ಎಂಬ ಪದ ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.  

ಕನ್ನಡದ ‘ಓದುಗ’ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೂ ಈ ಎಲ್ಲ ಅರ್ಥಸಾಧ್ಯತೆಗಳು ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ; ಆದರೂ, `ಓದುಗ’ ಎಂದಾಕ್ಷಣ ಗಂಡಸೇ ನನ್ನ ಕಣ್ಣೆದುರು ಬರುತ್ತಾನೆ; ಹೆಂಗಸು, ‘ಓದುಗಿ’, ತಕ್ಷಣ ಕಣ್ಣೆದುರು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯ ಕಾಲದ ನನ್ನ ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ಅಂಕಣವೊಂದರಲ್ಲಿ ‘ಮತದಾರ್ತಿ’ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಬಳಸಿದ್ದೇನೆ; `ವೋಟರ್’ ಎನ್ನುವುದರ ಬದಲು ’ಮತದಾರ’ ಎಂಬ ಪದ ಬಳಸಿದ ತಕ್ಷಣ ಗಂಡಸು ಎಂಬುದೇ ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣೆದುರು ಯಾಕೆ ಬರುತ್ತದೆ? ಈ ಪದರಾಜಕಾರಣದ ಬಗೆಗೂ ಚರ್ಚಿಸಿದ್ದೇನೆ.

ಈ ಸಮಸ್ಯೆ ಕೇವಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಲ್ಲ, ಒಟ್ಟು ಜನಮಾನಸದ ಧೋರಣೆಯಲ್ಲೇ ಹುದುಗಿಬಿಟ್ಟಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಫೆಮಿನಿಸ್ಟ್ ಬೆಲ್ ಹುಕ್ಸ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ: `ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ `ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಪೀಪಲ್’ ಎಂದು ಮಾತಾಡುವಾಗ ಒತ್ತು ಕಪ್ಪು ಗಂಡಸರ ಬಗೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ; ಹಾಗೆಯೇ ‘ಹೆಂಗಸರು’ ಎಂದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಾತಾಡುವಾಗ ಒತ್ತು ಬಿಳಿಯ ಮಹಿಳೆಯರ ಕಡೆಗೆ ವಾಲುತ್ತದೆ.’

ಇಷ್ಟಾಗಿಯೂ, ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆ ಕೆಲವೆಡೆ ಸ್ತ್ರೀಯರನ್ನು `ರಕ್ಷಿಸಿದೆ’ ಎನ್ನಿಸುತ್ತದೆ! ಈ ವಿಶೇಷ ಅಂಶವನ್ನು ಕನ್ನಡ ಸ್ತ್ರೀವಾದಿಗಳಾದ ಸುಮಿತ್ರಾಬಾಯಿ, ಆಶಾದೇವಿ, ಸುಮಾ, ಮೀರಾ, ಕಾವ್ಯಶ್ರೀ, ತಾರಿಣಿ ಇವರ ಗಮನಕ್ಕೆ ವಿನಮ್ರವಾಗಿ ತರಲೆತ್ನಿಸುತ್ತೇನೆ:                     

ಇದು ನನಗೆ ಒಂದು ದಿನ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಹೊಳೆದಿದ್ದು ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಕನ್ನಡ ಅಧ್ಯಯನ ಕೇಂದ್ರದ ಕಾರಿಡಾರಿನಲ್ಲಿ; ಯಾರೋ ರೂಮಿನ ಬೀಗ ಮುರಿದಿದ್ದು ಪತ್ತೆಯಾದ ದಿನ. ಅವತ್ತು ನಾನು ಕ್ಲಾಸಿಗೆ ಹೋಗುವ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯೊಬ್ಬ ಕಡು ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಒಂದು ರೋಚಕ ಬ್ರೇಕಿಂಗ್ ನಾಯ್ಸ್ ಬಿತ್ತರಿಸಿದ: ‘ಸಾರ್! ಯಾವನೋ ಕಳ್ಳ ಬೀಗ ಮುರ್‍ದಿದಾನೆ!’

‘ಕಳ್ಳಿ ಯಾಕಾಗಿರಬಾರದು?’ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ತಕ್ಷಣ ನನಗೆ ಎದುರಾಯಿತು! ಅವನನ್ನು ಈ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿ ಪ್ರಯೋಜನವಿರಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ, ಕ್ಲಾಸಿನಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀವಾದ ಪಾಠ ಮಾಡುತ್ತಾ, ‘ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷ ಪೂರ್ವಗ್ರಹ ಹುದುಗಿರುವ ಬಗೆಯನ್ನು ಡೇಲ್ ಸ್ಪೆಂಡರ್ ‘ಮ್ಯಾನ್ ಮೇಡ್ ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜ್’ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ; ಆದರೆ…’ ಎಂದು ಚಣ ನಿಲ್ಲಿಸಿದೆ; 
ತಮಾಷೆಯೆಂಬಂತೆ ಈ ಹೊಸ ‘ಸಂಶೋಧನೆ’ಯನ್ನು ಹೇಳಿದೆ:

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಳ್ಳತನ, ಕೊಲೆ, ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರಗಳ ವಿಚಾರ ಬಂದಾಗ ಜನರ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ವಾಡಿಕೆಯ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ:

‘ಯಾವನೋ ಕಳ್ಳ ನುಗ್ಗಿದಾನೆ!’ 
‘ಯಾವನೋ ಕದ್ಕೊಂಡೋಗಿದಾನೆ!’ 
‘ಯಾವನೋ ಕೊಲೆ ಮಾಡಿದಾನೆ!’
‘ಯಾವನೋ ಹೊಡೆದಾಕಿದಾನೆ!’

ಅಂದರೆ, ಪಾತಕಗಳ ವಿಚಾರದಲ್ಲಂತೂ ಕನ್ನಡವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳು ಇನ್ನೂ ಪುರುಷಪಕ್ಷಪಾತಿಯಾಗಿರುವುದು ನಿಜ! 
ಈ ಮಾತು ಕೇಳಿ ಹುಡುಗಿಯರ ಮುಖ ಅರಳಿತು; ಮುಕ್ತ ಮನಸ್ಸಿನ ಹುಡುಗರ ಮುಖವೂ ಅರಳಿತು; ಕೆಲವು ಪುರುಷವಾದಿ ಮುಖಗಳು ಸಣ್ಣಗೆ ಬಿಗಿದುಕೊಂಡಂತೆ ಕಂಡಿತು! ಅವತ್ತು ಗಂಡು ಹೆಣ್ಣುಗಳ ಪಾತಕಗಳ ಪ್ರಮಾಣದ ಬಗ್ಗೆ ಭಾಷೆಯಿಂದ ಪಡೆದ ಸೂಚನೆಯನ್ನು ಈಚೆಗೆ ಮತ್ತೆ ಚೆಕ್ ಮಾಡಿದೆ:  ವಾಸ್ತವದಲ್ಲೂ ಅದು ನಿಜವಾಗಿತ್ತು! ೨೦೨೨ರಲ್ಲಿ ಪರಪ್ಪನ ಅಗ್ರಹಾರ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿಇದ್ದ ಮಹಿಳಾ ಕೈದಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ೨೦೬. ಪುರುಷ ಕೈದಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಎಷ್ಟೋ ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ನೀವೇ ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು!   

ಅದೆಲ್ಲ ಇರಲಿ. ಈ ಲೇಖನದ ಶುರುವಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ ‘ಓದುಗಿ’ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ನಾನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಬಳಸಿದ್ದು ಕನ್ನಡ ಅಧ್ಯಯನ ಕೇಂದ್ರದ ಮೌಖಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ; ಅವತ್ತು ವಿಷಯತಜ್ಞರಾಗಿದ್ದ ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ಚಿಂತಕಿ ಎಚ್. ಎಸ್. ಶ್ರೀಮತಿಯವರು ಈ ಪದಪ್ರಯೋಗವನ್ನು ಮನಸಾರೆ ಒಪ್ಪಿದ್ದು ನೆನಪಾಗುತ್ತಿದೆ; ಅಲ್ಲೇ ಇದ್ದ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನಿ ಕೆ.ವಿ. ನಾರಾಯಣರು ಈ ವರ್ಗೀಕರಣವನ್ನು ಯಾಕೋ ಒಪ್ಪಲಿಲ್ಲ; ಕೊನೆಗೆ ಅಳೆದೂ ಸುರಿದೂ, ‘ಓದುಗಿತ್ತಿ… ಬೆಟರ್’ ಎಂದರು. 

ಭಾಷಾತಜ್ಞನಲ್ಲದ ನನಗೆ, ಲೇಖಕ-ಲೇಖಕಿ, ಪ್ರೇಕ್ಷಕ- ಪ್ರೇಕ್ಷಕಿ ಇವೆಲ್ಲ ಇರುವಂತೆ ಓದುಗ- ಓದುಗಿಯೇ ಸರಿ ಅನ್ನಿಸಿ, ಅದನ್ನೇ ಬಳಸುತ್ತಾ ಬಂದಿರುವೆ. ಈ ಅಂಕಣ ಓದಿರುವ ಕೆಲವರು ಓದುಗಿ ಎಂದು ಬಳಸುವುದನ್ನು ಕಂಡು ಪುಳಕಗೊಂಡಿರುವೆ!

ಈ ಅಂಕಣ ಬರೆಯುತ್ತಾ, ಬೆಲ್ ಹುಕ್ಸ್ ಮಾತನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಮತ್ತೊಂದು ವಿಚಾರ ಹೊಳೆಯಿತು: ಎಂದೂ ಇಲ್ಲದ ಓದುಗಿಯ ಪ್ರಶ್ನೆ ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಬಂತು? ಅಂದರೆ, ಓದುಗಿ ಹುಟ್ಟುವುದು ಫೆಮಿನಿಸ್ಟ್ ರೀಡಿಂಗ್ ಬಂದ ನಂತರ! 

ಹೀಗೇ ರೀಡಿಂಗ್ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯುತ್ತಾ, ಮೊನ್ನೆ ಪದ್ಯದ ಹೊಸ ರೀಡಿಂಗ್ ಬಗ್ಗೆ ಮೋಹನ್ ಮಿರ್ಲೆಯವರ ಜೊತೆ ಮಾತಾಡಿದ್ದು ನೆನಪಾಯಿತು; ಫ್ರೆಂಚ್ ವಿಮರ್ಶಕ ರೊಲಾ ಬಾರ್ತ್ ರೂಪಿಸಿದ ’ರೀಡರ್‍ಸ್ ರೆಸ್ಪಾನ್ಸ್ ಥಿಯರಿ’ಯ ಬಗ್ಗೆ ನಾನೊಮ್ಮೆ ರಿಫ್ರೆಶರ್ ಕೋರ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮಾತಾಡಿದ್ದನ್ನು ಮಿರ್ಲೆ ನೆನಪಿಸಿದರು. 

ರೀಡರ್‍ಸ್ ರೆಸ್ಪಾನ್ಸ್ ಥಿಯರಿಯ ಸರಳ ರೂಪ ಇದು: ಕೃತಿ ರಚನೆಯ ನಂತರ ’ಆಥರ್’ ಸಾವು;  ರೀಡರ್ ಹುಟ್ಟು. ಅಂದರೆ, ಕೃತಿ ರಚನೆಯ ನಂತರ ಕೃತಿರಚಿಸಿದವರು ಸಾಯುತ್ತಾರೆ; ಓದುವವರು ಹುಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ಇದು ರೋಲಾ ಬಾರ್ಥ್‌ನ ’ಡೆತ್ ಆಫ್ ದ ಆಥರ್’ ಎಂಬ ಮಹತ್ವದ ಪ್ರಬಂಧದ ಒಂದು ಗ್ರಹಿಕೆ. ಡೆತ್ ಆಫ್ ದಿ ಆಥರ್ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ರೂಪಕಾರ್ಥವಿದೆ ಎಂದು ಬಿಡಿಸಿ ಹೇಳಬೇಕಿಲ್ಲ! ಆಥರ್-ಗಾಡ್ (ಲೇಖಕಿದೇವಿ ಅಥವಾ ಲೇಖಕ ದೇವರು) ಕೃತಿಯಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲ ಅರ್ಥವನ್ನೂ ಕೊಟ್ಟಿರಬಹುದು ಎಂದು ರೀಡರ್ ತಿಳಿಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ; ಅದನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲೂ ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೂ ಕೃತಿಗೆ ಅರ್ಥ ತುಂಬುವುದು ’ರೀಡರ್’ ಮಾತ್ರ. ಇದು ರೋಲಾಬಾರ್ಥ್ ವಾದದ ಸರಳ ಸಂಗ್ರಹರೂಪ. 
ಮುಂದೆ ಯಾವುದಾದರೂ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ರೋಲಾ ಬಾರ್ಥ್ ‘ರೀಡರ್’ ಗ್ರಹಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಮಾತಾಡಬಹುದು.

ಓದುಗಿ-ಓದುಗ ಸ್ಪಂದನ
ಈ ಅಂಕಣದಲ್ಲೂ ಓದುಗಿ, ಓದುಗರ ಸ್ಪಂದನದ ಮೂಲಕ ಕೃತಿಗಳು, ಐಡಿಯಾಗಳು ಬೆಳೆಸುವ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಯತ್ನ ಆಗೀಗ ನಡೆಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಕಳೆದ ವಾರ ಬರೆದ ’ದಲಿತ’ ಪದ ಕುರಿತ ಚರ್ಚೆ ಓದಿದ ಪ್ರೊಫೆಸರ್‍ ವತ್ಸಲ, ಈ ಪದದ ಮೂಲ ಹೀಬ್ರೂ, ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲೂ ಇರುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದರು. 

ಆದರೆ, ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿ ಫುಲೆ, ಜ್ಯೋತಿಬಾ ಫುಲೆಯವರಲ್ಲಿ ಈ ಪದ ಮೊದಲು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದಾದರೆ, ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಕಿಟ್ಟೆಲ್ ಕೋಶದಂಥ ನಿಘಂಟು ಇದ್ದರೆ ಈ ಪದದ ಮೂಲ ಸಿಕ್ಕಬಹುದು. ಸಿಗದಿದ್ದರೇನಂತೆ? ೧೯೭೨ರಿಂದೀಚೆಗೆ ದಲಿತ್ ಪ್ಯಾಂಥರ್‍ಸ್ ಓದುಗ ಕೊಟ್ಟ ಹೊಸ ಅರ್ಥದ ಜೊತೆಗೇ ಹೊರಡಬಹುದು. 

‘ನೀನು ಬೆಳೆದರೆ ನಾನು ಬೆಳೆವೆ’. ರೈಟ್?

ಬ್ಲಾಗ್ ಫಾಲೋ ಮಾಡಲು ಒಪ್ಪಿ, ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ; ನೋಟಿಫಿಕೇಶನ್ ಪಡೆಯಿರಿ, ಶೇರ್ ಮಾಡಿ: FOLLOW
ಬಿಡುವಾದಾಗ ಭೇಟಿ ಕೊಡಿ, ಶೇರ್ ಮಾಡಿ: https://natarajhuliyar.com 
ಬಿಡುವಾದಾಗ ನೋಡಿ, ಶೇರ್ ಮಾಡಿ:  YOUTUBE LINK