’ಕೀರಂ’ ಎಂಬ ಕೊನೆಯಿರದ ನಂಟು!

by Nataraj Huliyar

      
ಕಳೆದ ವಾರ ಗೆಳೆಯರೊಬ್ಬರು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಕಿ.ರಂ. ನಾಗರಾಜರ ಫೋಟೋ ಸಮೇತ ನನ್ನ ‘ಕಾಮನಹುಣ್ಣಿಮೆ’ ಕಾದಂಬರಿಯ ಭಾಗವನ್ನು ತಮ್ಮ ಫೇಸ್‌ಬುಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿ, ನನಗೂ ಮೇಲ್ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಆ ಭಾಗ ಕೀರಂ ನಾಗರಾಜು ಎಂಬ ಪಾತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಇರುವುದರಿಂದ ಆ ಪಾತ್ರ ಕುರಿತಂತೆ ಕಾದಂಬರಿಯ ಎರಡು ಪ್ಯಾರಾಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕೊಡುತ್ತೇನೆ:  

‘‘...ಮೈಸೂರಿನತ್ತ ಹೊರಡಲು ಮನಸ್ಸು ಮಾಡಿದ ಗಳಿಗೆಯಿಂದಲೂ ತನ್ನ ಜೀವನವೆಲ್ಲ ಹೆಚ್ಚೂಕಡಿಮೆ ಸ್ನೇಹದ ಬಲದಿಂದಲೇ ನಡೆದುಬಂದಿದೆಯೆಂಬ ಸತ್ಯ ಕಾಲೇಜಿನ ಒಂದು ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಕೂತಿದ್ದಾಗ ಚಂದ್ರನಿಗೆ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಹೊಳೆಯಿತು. ಅದು ಹೊಳೆದದ್ದು ಸಾಹಿತಿ ಕೀರಂ ನಾಗರಾಜು ಕಾಲೇಜಿನ ಕನ್ನಡ ಸಂಘದ ಉದ್ಘಾಟನೆಗೆ ಬಂದಿದ್ದ ದಿನ. ಕೀರಂ ನಾಗರಾಜು ಅವತ್ತು ಪಂಪ, ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ ಎಂದೆಲ್ಲ ಮಾತಾಡುತ್ತಿದ್ದವರು, ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ 'ತೆರಣಿಯ ಹುಳು ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಕ್ಕೆ ತಾನೇ...' ಎಂಬ ಅಕ್ಕನ ವಚನಕ್ಕೆ ಬಂದು ನಿಂತರು. ಅದೇ ಸಾಲನ್ನೇ ಇನ್ನೊಂದು ಸಲ ಹೇಳಿ, 'ಸ್ನೇಹ ಅಂದರೆ ಏನು ಗೊತ್ತೇನ್ರಿ?' ಎಂದು ಚಣ ಮಾತು ನಿಲ್ಲಿಸಿ, ಸೈಲೆಂಟಾಗಿ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ನೋಡಿದರು; ಕನ್ನಡ ಮೇಷ್ಟ್ರರಾದಿಯಾಗಿ ಯಾರೂ ಇದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರ ಹೇಳಲು ಬಾಯಿ ಬಿಡಲಿಲ್ಲ; ಆಮೇಲೆ ಅವರೇ, 'ಸ್ನೇಹ ಅಂದರೇ... ಅಂಟು ಅಂತ! ಗೊತ್ತೆನ್ರೀ!' ಎಂದು ನಗುತ್ತಾ ಕಣ್ಣು ಮಿಟುಕಿಸಿದರು! ಅವರ ಅಡೆತಡೆಯಿಲ್ಲದ ಮಾತು, ಕಣ್ಣ ಮಿಟುಕು, ಬಿಡುಬೀಸು ನಗು, ಕತ್ತಿನ ಕುಣಿತ, ಕೈಯ ಆಟ, ಯಕ್ಷಗಾನದ ವೇಷದವರಂತೆ ಎಣ್ಣೆ ಹಚ್ಚಿ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಬಾಚಿದ ಕೂದಲು... ಎಲ್ಲವೂ ಚಂದ್ರನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಬಿಟ್ಟವು. 

‘‘ಅವತ್ತು ಸಂಜೆ ಚಂದ್ರ ‘ಸ್ನೇಹ ಎಂದರೆ ಅಂಟು’ ಅಂತ ಕೀರಂ ಹೇಳಿದ್ದ ಮಾತನ್ನು ಶಿವಣ್ಣನಿಗೆ ಹೇಳಿದಾಗ, ಅದು ಅವನಿಗೆ ತೀರಾ ಇಷ್ಟವಾಗಿ, ‘ಕರಕ್ಟು ಕಣಪ್ಪಾ, ಕರಕ್ಟಾಗೇಳವರೇ!’ ಎಂದು ಅದನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿದವನಂತೆ ಎರಡೆರಡು ಸಲ ಕತ್ತು ಹಾಕಿದ; ಅಲ್ಲೇ ನಿಂತಿದ್ದ ಲಾಲ್‌ಚಂದ್‌ಗೆ ಅದು ಪೂರ್ತಿ ಅರ್ಥವಾದಂತೆ ಕಾಣದಿದ್ದರೂ, ಅವನೂ ಅರ್ಥವಾದವನಂತೆ ಸುಮ್ಮನೆ ಕತ್ತು ಹಾಕಿದ್ದ.” (ಪು.೧೧೦)

ಈ ಸಲದ ಅಂಕಣದ ವಸ್ತುವಿನ ದೆಸೆಯಿಂದ ಸಂಭವಿಸಿದ ಈ ‘ಸ್ವ-ಕಾದಂಬರಿ ಮರ್ದನ’ಕ್ಕೆ ಕ್ಷಮೆಯಿರಲಿ! ಅವತ್ತು ‘ಕಾಮನ ಹುಣ್ಣಿಮೆ’ ಕಾದಂಬರಿಯ ಮೇಲಿನ ಪ್ಯಾರಾಗಳ ಭಾಗವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದ ಶ್ರೀಧರ ಏಕಲವ್ಯ ಅದರ ಜೊತೆಗೇ ಆ ಮೂಡಿಗೆ ತಕ್ಕ ಕೀರಂ ಫೊಟೋವನ್ನೂ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದರು. 

‘ಇವತ್ತು ಕೀರಂ ನೆನಪಿನ ದಿನವೇ?’ ಎಂದೆ.

‘ಇಲ್ಲ, ಫ್ರೆಂಡ್‌ಶಿಪ್ ಡೇ!’ ಎಂದರು ಶ್ರೀಧರ್.

ಹತ್ತು ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷ ಹಾಗೂ ಹೀಗೂ ಬರೆದು, ೨೦೧೮ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ‘ಕಾಮನ ಹುಣ್ಣಿಮೆ’ (ಪಲ್ಲವ ಪ್ರಕಾಶನ, ರೂ. ೧೫೦) ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಕೀರಂ ಯಾಕೆ ಬಂದರು; ಹೇಗೆ ಬಂದರು…ಇದೆಲ್ಲ ‘ಅದಕೋ ಹರಿದತ್ತ ಹಾದಿ’ ಎಂದು ಹರಿದ ಆ ಕಾದಂಬರಿಯ ಆಟೋಟಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು. ಆದರೆ ಶ್ರೀಧರ್ ‘ಫ್ರೆಂಡ್‌ಶಿಪ್ ಡೇ’ ದಿನ ಕೀರಂ ಅವರನ್ನು ನೆನೆದಿದ್ದು, ಕೀರಂ ಸ್ನೇಹದ ಸವಿಯನ್ನು ಮತ್ತೆ ನೆನೆಯುವಂತೆ ನನ್ನನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ನಾನು ಹತ್ತಿರದಿಂದ ಬಲ್ಲ ಕೆಲವು ಹಿರಿಯರಲ್ಲಿ ಕೀರಂ, ಸ್ನೇಹ ಎಂದರೆ ಫಲಾಪೇಕ್ಷೆಯಲ್ಲದೆ ಸುಮ್ಮನೆ ಕೊಡುವುದು ಎಂಬ ಅದ್ಭುತ ಜೀವನಮೌಲ್ಯವೊಂದನ್ನು ಬದುಕಿ ನನ್ನಂಥ ನೂರಾರು ಜನರಿಗೆ ತೋರಿಸಿದವರು. ಸಂಶೋಧಕನೊಬ್ಬನಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಪುಸ್ತಕ; ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯೊಬ್ಬಳಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಬುಕ್ಕಿನ ಜೆರಾಕ್ಸ್; ಕವಿಯೊಬ್ಬ ಓದಬೇಕೆಂದು ಹೇಳಿದ ಕವನ ಸಂಕಲನ; ಯಾವುದೋ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟವನಿಗೆ ಜೇಬಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಷ್ಟು ದುಡ್ಡು…ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕೀರಂ ಸುಮ್ಮನೆ ತೆಗೆತೆಗೆದು ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು; ಗೆಳೆಯರೊಡನೆ ಹೋಟೆಲ್, ಬಾರ್ ಎಲ್ಲಿಗೇ ಹೋಗಲಿ, ’ಬಿಲ್ ಬಾಣವ ತಾ ಪಾರ್ಥಾ’ ಎಂದು ಬಿಲ್ಲು ಕೊಡಲು ಪುಟ್ಟ ವಾಕ್‌ಸಮರವನ್ನೇ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು! 

ಗಾಂಧಿ ಬಝಾರಿನ ಅಂಗಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗಂಟೆ ನಿಂತು ಇಯಾನ್ ಕಾಟ್‌ನ ‘ಶೇಕ್‌ ಸ್ಪಿಯರ್ ಅವರ್ ಕಾಂಟೆಂಪರರಿ’ ಎಂಬ ಇಡೀ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಜೆರಾಕ್ಸ್ ಮಾಡಿಸಿಕೊಟ್ಟ ಗಳಿಗೆ; ಸಿಮೋನ್ ವೇಲ್, ಹೋಮರ್, ಅಂಬರ್ತೋ ಇಕೋ…ಹೀಗೆ ಯಾವ ಪುಸ್ತಕ ಬೇಕಾದರೂ ಪುಸ್ತಕದ ರಾಶಿಯಿಂದ ಹೊರಗೆಳೆದು ನನಗೆ ಎತ್ತಿ ಕೊಟ್ಟ ಕೀರಂ ಕೈ; ಒಂದು ನಡುರಾತ್ರಿ ’ಪೋಸ್ಟ್‌ಮಾಡರ್ನಿಸಂ’ ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದ ಮೊದಲ ಪುಟದಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಹೆಸರು ಬರೆದು, ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ ಕೊಟ್ಟು ಕೆನ್ನೆಯರಳಿಸಿ ನನ್ನತ್ತ ನೋಡಿದ ರೀತಿ… ಇಂಥ ಅನೇಕ ಚಿತ್ರಗಳು ನನ್ನ ಕಣ್ಣೆದುರು ಮೂಡುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ.
ಕೊನೆಗೂ ಮನುಷ್ಯನೊಬ್ಬ ಭೌತಿಕವಾಗಿ ಅಳಿದ ಮೇಲೆ ಉಳಿಯುವುದು, ಅವನ ಅಥವಾ ಅವಳ ನೆನಪಾದ ತಕ್ಷಣ ಕೃತಜ್ಞತೆ ಹುಟ್ಟಿಸುವುದು ಅವರ generosity ಅಥವಾ ಔದಾರ್ಯ ಒಂದೇ ಇರಬಹುದೇ? ಇದು ಕೀರಂ ನೆನಪಾದಾಗ ಇನ್ನಷ್ಟು ನಿಜ ಎನ್ನಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.

ಕಳೆದ ಹಲವು ವರ್ಷಗಳಂತೆ ಮೊನ್ನೆ ಆಗಸ್ಟ್ ೭ನೆಯ ತಾರೀಕು ಕೂಡ ನೂರಾರು ಜನ ಕಿರಿಯರು, ಹಿರಿಯರು ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಕಿ.ರಂ. ನಾಗರಾಜ್ (೫ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೪೩- ೭ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೦) ಅವರ ನೆನಪಿನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮಾಡಿದರು. ಮಾತು, ಹಾಡು, ಪದ್ಯ; ಎಲ್ಲೋ ಮರೆಯಲ್ಲಿ ಮದ್ಯಾಸಕ್ತರ ಪಾನ… ಇವೆಲ್ಲದರ ನಡುವೆ ಉತ್ಸಾಹ, ಸಂಭ್ರಮಗಳಿಂದ ಕೀರಂ ನೆನಪಿನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಲೇ ಇರುವ ಗೆಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದಾಗ, ಕೀರಂ ಅವರ ಸ್ನೇಹಮಯ, ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಬದುಕಿನ ಬಗೆಗೆ ಕೃತಜ್ಞತೆ ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ. 

ಹೆಚ್ಚು ಬರೆಯದ ಕೀರಂ ತರಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಮಾತುಕತೆಗಳಲ್ಲಿ, ಭಾಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಸಿದ ಓದಿನ ಪಾಠಗಳು ಹೊಸ ಹೊಸ ತಲೆಮಾರುಗಳಲ್ಲಿ, ನಾನು ಈಚೆಗೆ ಕೇಳಿಸಿಕೊಂಡ ಗಂಗರಾಜು ತಟಗುಣಿ, ನೆಲ್ಲುಕುಂಟೆ ವೆಂಕಟೇಶ್, ಆಶಾದೇವಿ ಮೊದಲಾದವರು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ನಿಕಟವಾಗಿ ಓದಿ ಮಾತಾಡುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಿಂಚುತ್ತಿರುತ್ತವೆ; ಇದನ್ನು ಕಂಡಾಗ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ತನ್ನ ಸುತ್ತ ಕವಿದಿರುವ ಮೀಡಿಯೋಕ್ರಿಟಿಯನ್ನು ಮೀರಿ, ಅದರಾಚೆಗೆ ಹೊರಳುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶ್ವಾಸ ಮೂಡತೊಡಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವತಃ ನನ್ನ ಓದು, ಬರಹಗಳಿಗಂತೂ ಕೀರಂ ಏನೇನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಕುರಿತು ಆಗಾಗ್ಗೆ ನೆನೆಯುತ್ತಲೇ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ. 

ಕೆಲ ಬಗೆಯ ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ಓದಿದ್ದರೂ, ಅವನ್ನು ಕೀರಂ ನುಡಿದು, ನುಡಿಸಿದ ಮೇಲೆ ಅವು ನನ್ನ ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಯಮ್ಮಾಗಿ ಕೂತು ಹೊಸ ಥರದ ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ಹೊರಡಿಸಲೆತ್ನಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಕೀರಂ ಒಂದು ರಾತ್ರಿ, ‘ನಮ್ಮೂರು ಚಂದವೋ ನಿಮ್ಮೂರು ಚಂದವೋ’ ಎನ್ನುತ್ತಾ, ‘ಊರು ಅಂದರೆ ತೊಡೆ ಅಂತ ಅರ್ಥಾನೂ ಇದೆಯಲ್ಲಾ ಸಾರ್!’ ಎಂದು ಮುಖ ಅರಳಿಸುತ್ತಾ ಹೇಳಿದ್ದು ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಗುಂಯ್‌ಗುಡುತ್ತದೆ; ಅದಾದ ನಂತರ, ಕೆ.ಎಸ್.ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿಯವರ ಜನಪ್ರಿಯ ಹಾಡಿನ ಸಾಲನ್ನು ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಓದಲು ಹೊರಟರೆ ಮನಸ್ಸು ಮುಷ್ಕರ ಹೂಡುತ್ತದೆ! ಹಿಂದೆ ಇದೇ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ ಕವಿ ಕೋಲರಿಜ್ ಮಾತು ನಿಮಗೆ ನೆನಪಿರಬಹುದು: ’ಕವಿತೆಯೊಂದನ್ನು ಓದುವ ನಮ್ಮ ಪಯಣವೇ ಆಹ್ಲಾದಕರವಾಗಿರಬೇಕು; ಅದು ಸರ್ಪದ ನಡಿಗೆಯಂತಿರಬೇಕು; ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಆಸ್ವಾದಿಸಿ, ಮುನ್ನಡೆಯುವಂತೆ ಇರಬೇಕು; ಮುಂದೇನಾಗುತ್ತದೋ ಎಂಬ ಕುತೂಹಲದಿಂದ ಕವಿತೆಯನ್ನು ಓದಿದರೆ ಪ್ರಯೋಜನವಿಲ್ಲ…’ ಕೋಲರಿಜ್ ಹೇಳಿದ ರೀತಿಯ ವ್ಯವಧಾನ-ಧ್ಯಾನದ ಓದಿನ ರೀತಿ ನಾನು ಬಲ್ಲಂತೆ ಕೀರಂ ಬಿಟ್ಟರೆ, ಅನೇಕ ಒಳ್ಳೆಯ ಓದುಗ, ಓದುಗಿಯರಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಧ್ಯವಾದಂತಿಲ್ಲ! ‘ದಶಕಗಳಿಂದ ಕವಿತೆ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ’ ಎಂದುಕೊಂಡಿರುವ ನಾನು ಬಲ್ಲ ಕವಿ ಕವಯಿತ್ರಿಯರಲ್ಲೂ ಈ ವ್ಯವಧಾನ ಕಂಡಂತಿಲ್ಲ.

ಇದನ್ನೆಲ್ಲ ಬರೆಯುವಾಗ, ಈ ಬರಹದ ಶುರುವಿನಲ್ಲಿ ಸ್ನೇಹ ಕುರಿತು ಕೀರಂ ನೆನಪಿಸಿದ ಅಕ್ಕನ ವಚನದ ಉಪಮೆ, ಉಪಮಾನಗಳು ಮತ್ತೆ ನೆನಪಾಗುತ್ತದೆ; ಕೀರಂ ಕೂಡ ಹಾಗೇ ಅವರ ಪ್ರಿಯ ಕೃತಿಗಳ ಜೊತೆ ನಿರಂತರ ಸ್ನೇಹ ಅಥವಾ ಅಂಟಿನಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡಿದ್ದವರೇ! ‘ನನಗೂ ನಿನಗೂ ಅಂಟಿದ ನಂಟಿನ ಕೊನೆ ಬಲ್ಲವರಾರು ಕಾಮಾಕ್ಷಿಯೇ?’ ಎಂದು ಬೇಂದ್ರೆಯವರ ‘ಸಖೀಗೀತ’ ಕೇಳುತ್ತದೆ; ಕೀರಂ ನುಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಈ ಕವಿಪ್ರತಿಮೆ ಕೊಂಚ ಪಲ್ಲಟಗೊಂಡು, ಕಾವ್ಯಪ್ರತಿಮೆಗಳ ಕಾಯಂ ಸಖ ಕೀರಂ ಕುರಿತ ಈ ಬರಹಕ್ಕೆ ತಲೆಬರಹವಾಗಿಬಿಟ್ಟಿತು!

ಹೀಗೆ ತಲೆಬರಹಗಳಿಗೆ ರೂಪಕಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಅಥವಾ ಅಂಥ ರೂಪಕಗಳು ತಂತಾವೇ ಒದಗಿ ಬರುವ ಸೋಜಿಗದ ಕಲೆ ಕೂಡ ನನ್ನಂಥವರಿಗೆ ಕೀರಂ ಥರದವರ ಸ್ನೇಹದ ದೆಸೆಯಿಂದಲೂ ಬಂದಿರಬಹುದೇನೋ! 

ಕೀರಂ ಸ್ನೇಹ, ನಂಟು ಕುರಿತ ಅಪರೂಪದ ಅನುಭವಗಳು ನಿಮ್ಮಲ್ಲೂ ಇದ್ದರೆ, ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ, ಈ ವೆಬ್‌ಸೈಟಿನ ಕಾಮೆಂಟ್ ಸೆಕ್ಷನ್ನಿಗೋ ಅಥವಾ ನನ್ನ ಇ-ಮೇಲ್‌ಗೋ (natarajhuliyar@gmail.com) ಬರೆಯಿರಿ!